วงศ์: Poaceae

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ลูกเดือยพบในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นพืชอาหารที่แพร่หลายในจีนก่อนที่จะปลูกข้าวและข้าวโพดกันอย่างแพร่หลาย เมล็ดเดือยนำมาหุงได้เช่นเดียวกับข้าว และใช้รับประทานแทนข้าวได้ ใช้ทำขนมหรือทำเค้กได้ แป้งจากเดือยเมื่อนำไปอบจะไม่ฟูเพราะไม่มีกลูเต็น (Gluten)  เมล็ดเดือยดิบมีรสหวาน ในญี่ปุ่นนำเมล็ดเดือยไปคั่วแล้วชงเป็นชา ในฟิลิปปินส์และชาวเขาในอินเดียนำเมล็ดไปตำละเอียดแล้วหมักเป็นเบียร์   

สรรพคุณทางยา:

เมล็ดเดือยมีไขมันและโปรตีนสูงกว่าข้าวและข้าวสาลี มีสาร Coixol มีฤทธิ์เป็นยาบรรเทาปวด ลูกเดือยมีฤทธิ์เป็นยาเย็นช่วยบำรุงกำลัง บำรุงปอด ตับ ไต ม้าม มีสรรพคุณทางด้านขับปัสสาวะ ขับเสมหะ แก้ไข้ แก้ท้องเสีย หล่อลื่นกระเพาะอาหารและลำไส้ แก้ปัญหาทางเดินหายใจ ไขข้อกระดูก บรรเทาอาการเหน็บชา แก้ชักกระตุก ลดอาการบวมน้ำ รักษาอาการปอดอ่อนแอและเป็นเลือด รักษาฝีที่ลำไส้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ

นอกจากนี้ ยังมีสารคอกซีโนไลด์ (Coxenolide) ซึ่งมีสรรพคุณในการยับยั้งการเกิดเนื้องอก จึงเชื่อว่าลูกเดือยมีความสามารถในการลดความเสี่ยงโรคมะเร็งได้ และสำหรับผู้หญิง ลูกเดือยยังช่วยแก้อาการตกขาวได้ดี อีกทั้งกรดอะมิโนต่าง ๆ ในลูกเดือยยังช่วยกระตุ้นการทำงานของเมลาโทนิน (Melatonin) ทำให้หลับสบายมากยิ่งขึ้น ดังนั้นหลายคนจึงนิยมดื่มน้ำลูกเดือยเพื่อแก้ปัญหานอนไม่หลับด้วย

สรรพคุณลูกเดือยช่วยบำรุงไต เนื่องจากลูกเดือยมีฤทธิ์บำรุงตับและไตได้ แถมยังช่วยขับปัสสาวะได้ดี ดังนั้นหากกินลูกเดือยเป็นประจำ ไตก็จะทำงานเป็นปกติ อีกทั้งเมื่อเราปัสสาวะได้อย่างเหมาะสม ไม่ติดขัด ก็จะไม่มีสิ่งใดตกค้างอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ ไตก็ไม่จำต้องทำงานหนักจนเหนื่อย