ชื่อวิทยาศาสตร์ Brucea javanica (L.) Merr. 

จัดอยู่ในวงศ์ปลาไหลเผือก (SIMAROUBACEAE)  สมุนไพรราชดัด มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า กาจับหลัก  มะขี้เหา มะดีควาย ยาแก้ฮากขม (เชียงใหม่), พญาดาบหัก (ตราด), ดีคน (อุบลราชธานี), เพี้ยฟาน (นครราชสีมา, ขอนแก่น), สอยดาว (จันทบุรี), เพียะฟาน (นครศรีธรรมราช), มะลาคา (ปัตตานี), ฉะดัด (สุราษฎร์ธานี), กาจับหลัก (ภาคเหนือ), ดีคน (ภาคกลาง), กะดัด ฉะดัด (ภาคใต้), โค้วเซียมจี๊ (จีน), ขู่ เซินจื่อ ยาต๋านจื่อ ยาต่านจื่อ อ้ะต๋าจี้ (จีนกลาง) เป็นต้น 

มารู้จักกับสมุนไพรชนิดนี้

ต้นราชดัด จัดเป็นไม้พุ่มหรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีความสูงได้ประมาณ 2-4 เมตร เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีขาวปนเทา ทั้งต้นมีขนสีเหลืองปกคลุมหนาแน่น ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ในประเทศพบได้ทุกภาค โดยมักขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าโปร่ง และในพื้นที่ค่อนข้างโล่งในป่าเต็งรัง **ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ ออกเรียงสลับเวียนรอบกิ่ง มีใบย่อยประมาณ 5-13 ใบ ก้านใบยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปรี หรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ถึงรูปหอกแกมรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบมน ส่วนขอบใบหยักมนเป็นฟันเลื่อยตลอดทั้งขอบใบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-6 เซนติเมตร และยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร หลังใบเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบเป็นสีเขียวอ่อน ผิวใบทั้งสองด้านมีขนนุ่ม เนื้อใบบางและนิ่ม ก้านใบย่อยยาวประมาณ 3-10 มิลลิเมตร **ผลเป็นผลสดแบบมีเนื้อ ออกผลเป็นพวงหรือเป็นกลุ่ม ประมาณ 1-4 ผล ลักษณะของผลเป็นรูปกลม ขนาดเล็ก ยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร ผิวผลเรียบเป็นมัน ไม่ขรุขระ เปลือกผลแข็ง ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำหรือสีน้ำตาลดำ คล้ายเมล็ดมะละกอแห้ง ภายในมีเมล็ดเดี่ยว เมล็ดมีลักษณะกลมหรือเป็นรูปไข่ ผิวเมล็ดเรียบเป็นมันมีสีเหลืองอ่อนหรือสีน้ำตาล มีรสขมจัด.

ประโยชน์ 

• ผลมีรสขม ใช้เป็นยาแก้กระษัย บำรุงธาตุ ทำให้เจริญอาหาร
• ทั้งต้นใช้ต้มกับน้ำกินเป็นยาแก้ตัวเหลือง ตาเหลือง
• ผลมีสรรพคุณแก้ลมวิงเวียน.
• ตำราการแพทย์แผนจีนจะใช้ผลประมาณ 5-2 กรัม นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาขับพิษร้อน
• ตำรับยาสมุนไพรพื้นบ้านจังหวัดอุบลราชธานีจะใช้รากราชดัดเข้ายากับนางแซงแดง ฝนกับน้ำกินเป็นยาแก้พิษไข้ ผิดสำแดง
• รากมีรสขม ใช้เคี้ยวอมหรือเคี้ยวร่วมกับหมากเป็นยาแก้อาการไอ
• ผลช่วยแก้อาการหาวเรอ
• ผลใช้เป็นยาแก้อาเจียน.
• ผลช่วยแก้อาการท้องอืดท้องเฟ้อ
• ผลใช้เป็นยารักษาอาการปวดท้อง.
• ผลหรือเมล็ดใช้เป็นยาขับพยาธิ ฆ่าพยาธิ รักษาโรคพยาธิ.
• ใบมีรสขม มีสรรพคุณเป็นยาแก้ตับม้ามโต
• ผลมีสรรพคุณช่วยบำรุงน้ำดี บำรุงน้ำเหลือง
• ใบใช้ตำกับปูนพอกถอนพิษตะขาบ พิษแมงป่อง
• รากใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการปวดกล้ามเนื้อ
• ผลราชดัดจัดอยู่ใน “พิกัดตรีทุราวสา” (ประกอบไปด้วย ผลราชดัด, ผลกระวาน, ผลโหระพาเทศ) ซึ่งเป็นตำรับยาที่มีสรรพคุณเป็นยาแก้ลม แก้พิษตานซาง แก้เสมหะ ขับพยาธิในท้อง

           ในชวา  ใช้ เมล็ดราชดัดเป็นยารักษาโรคลำไส้

           ในฟิลิปปินส์  ใช้ ผลสดแก้อาการปวดท้อง

           ในบางแห่ง  นำพืชทั้งต้นมาต้มเพื่อรักษาไข้จับสั่นโดยเน้นในรักษาความผิดปกติของม้าม

           ประเทศจีน  ใช้ เป็นยาขับพยาธิในท้อง และยาแก้บิด

องค์ประกอบทางเคมี   

             เมล็ดมีอัลคาลอยด์ brucamarine

ขนาดและวิธีใช้

เมล็ดให้ใช้เพียงครั้งละ 10-15 เมล็ด ภายนอกให้ใช้ผลสดตำพอกแผลที่ต้องการ ส่วนรากและใบให้ใช้ครั้งละ 12-15 กรัม นำมาต้มกับน้ำกิน. ส่วนการใช้ผลตาม ให้ใช้ผลแก่จัดนำมาทุบให้เปลือกแตก ใช้ต้มกับน้ำกินครั้งละ 5 ผล

ข้อควรระวัง

ยาชนิดนี้มีพิษ ไม่ควรใช้เกินกว่าปริมาณที่กำหนดให้ และสำหรับผู้ที่กระเพาะลำไส้อ่อนแอ เด็กอายุต่ำกว่า 9 ปี และสตรีมีครรภ์ห้ามใช้สมุนไพรนี้

ข้อมูลอ้างอิง:

ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. (2561). ราชดัด. สืบค้นจาก: http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=103 (10 เมษายน 2561)